Wortelen
Het telen van (winter)wortelen is niet altijd even gemakkelijk maar het resultaat is wel de moeite waard!
Rassen
Er zijn verschillende typen wortel te onderscheiden: bospeen en waspeen (middelgroot, dun en puntig), winterpeen (groot en min of meer puntig), Nantes (middelgroot en stomp) en Parijse broei (klein en rond).
Door kruisingen zijn de grenzen tussen de verschillende typen, behalve bij ronde peen, echter vervaagd, zodat het bij de nieuwe rassen moeilijk te zeggen is tot welk type ze behoren. Onderscheid wordt nu vooral gemaakt op basis van grootte, smaak en kleur. Wortels kunnen zeer in kleur variëren: er zijn witte, gele, oranje, rode en paarse soorten. Rassen Resistafly, Flyawy en Sytan zijn bestand tegen wortelvlieg.
Grond
Wortels doen het het best op lichte, niet al te voedzame zand, klei of veengrond. Ze houden niet van bodems die te veel vocht vasthouden. Wanneer je stenen in de grond hebt moet je die zo veel mogelijk verwijderen want ze veroorzaken gevorkte wortelen. Maak vóór het zaaien de grond tot op 30 centimeter diep goed los.
Zaaien
Wortelen worden tussen half april en half mei gezaaid. Dit doe je in 1 cm. diepe geultjes die 25 centimeter uit elkaar liggen. Probeer zo dun mogelijk te zaaien. Vermeng hiervoor het zaad met wit zand.
Wortelzaad heeft een maand nodig om te kiemen. Dat bemoeilijk de onkruidbestrijding. Er is dan ook veel voor te zeggen om wortelzaden voor te kiemen, waardoor de plantjes aanzienlijk sneller opkomen. Je doet dit zo: meng het zaad in een schoteltje met een enkele milimeters dik laagje wit zand. Maak het geheel vochtig en houd het vochtig. Na verloop van tijd zie je aan enkele zaadjes witte puntjes verschijnen. Vanaf dat moment geef je het zaad-zandmengsel geen water meer en laat het opdrogen. Als het mengsel niet meer aan elkaar plakt, maar nog wel enigszins vochtig is, kun je het op de gewone manier uitzaaien.
Planten
Wortels groeien het best op een zonnig plekje. Je zaait ze ter plekke want ze kunnen niet goed tegen verplanten.
Dunnen
Meestal is het nodig om gezaaide wortels te dunnen, warbij de kenmerkende geur vrijkomt. Dun de overbodige wortels daarom bij voorkeur tegen de avond en haal de gedunde worteltjes en al het loof weg. Wortelvliegjes vliegen overdag, de worteltjesgeur heeft dan de hele nacht de tijd gehad om te vervliegen.
Voeden
Wortelen houden van arme grond, geef ze dus geen extra voeding. Als de grond te voedzaam is, zullen de wortels gaan vorken.
Ziekten en plagen
Wortelvlieg is een veelvoorkomend probleem bij wortels. De larven van deze vlieg vreten tunnels in de wortelen. Er zijn rassen die resistent zijn. Je kunt ook ui-gewassen tussen de wortels doorplanten. De sterke geur hiervan brengt de vliegjes op een dwaalspoor.
Beschermen
Je kunt wortelen beschermen tegen wortelvlieg door de planten af te dekken met insectengaas. Dit moet je tot aan de oogst laten zitten.
Oogsten
Wortels kun je oogsten door ze vast te pakken bij het gedeelte dat uit de grond steekt en dan te trekken. Ze zijn in alle stadia eetbaar. Volgroeide wortelen kunnen in de grond blijven tot ze nodig zijn maar in de herfst krijgen ze het wel extra te verduren onder aanvallen van ziekten en plagen. Je kunt daarom de overgebleven wortelen het best in het begin van de herfst oogsten en het loof tot op 2 centimeter afsnijden. Bewaar de wortelen in kistjes tussen lagen droge compost of zand. Was ze in dat geval niet. Bewaar alleen gezonde, onbeschadigde wortels. Plaats de kist(en) in de schuur. De wortels zouden zo enige maanden goed moeten blijven.
